Crises, rampen en recht

Samenvatting

Preadviezen van: 1. Erwin Muller die zich concentreert op de vraag of het wenselijk, effectief, noodzakelijk en juridisch haalbaar is om de afzonderlijke bestaande wettelijke en andere regelingen voor crisisbeheersing bij elkaar te brengen in een integrale Crisisbeheersingswet. 2. Ton Hartlief die de zaak bekijkt vanuit privaatrechtelijk perspectief en komt tot een tamelijk sombere eindbalans. Hij signaleert tegengestelde tendensen en ziet dat er van een eenduidige benadering of aanpak lijkt niet werkelijk sprake is, eerder van een zeker opportunisme (waar de financiële belangen groot zijn is de daadkracht ook groot). Van het privaatrecht valt naar de verwachting van Hartlief weinig te verwachten. Tegen deze achtergrond begrijpt Hartlief dat de nadruk op overheidsingrijpen en regulering ligt, ...maar hij waarschuwt dat hier wel moet worden gewaakt voor doorschieten en onnodig of anderszins ongewenst doorkruisen van het privaatrecht. 3. Berend Keulen. Keulen ziet vanuit strafrechtelijk perspectief dat het strafrecht een rol kan hebben bij een crisis. Het op basis van een strafbaarstelling van gedragingen aanwenden van strafvorderlijke bevoegdheden kan er aan bijdragen dat een crisis wordt voorkomen. Keulen gaat in op het sterk gegroeide palet van strafbaarstellingen van voorbereiding en verkent vervolgens het samenstel van strafbaarstellingen van culpose delicten en ordeningsdelicten mede in relatie tot de bestuurlijke handhaving. Ook de rol van het strafrechtelijk (voor)onderzoek bij het voorkomen van crises mede in relatie tot deze andere vormen van onderzoek wordt onder de loep genomen. In een slotparagraaf vergelijkt Keulen dit strafrechtelijk (voor) onderzoek met het afzonderlijke onderzoek naar de oorzaken van crisis dat sinds een aantal jaren geregeld is in de Rijkswet Onderzoeksraad voor Veiligheid (ROvV). 4. Henk Kummeling beziet de zaak vanuit staatrechtelijk perspectief en maakt een uitgebreide analyse van het ongeschreven staatsnoodrecht. Kummeling ziet dat met een beroep op enigerlei vorm van noodsituatie bevoegdheden zijn gecreëerd of rechten zijn ingeperkt zonder dat de gebruikelijke grenzen voor noodrecht in acht zijn genomen. Kummeling werkt vervolgens uit waarom wijziging van art. 103 van de Grondwet gewenst lijkt nu volgens hem de tijd is aangebroken voor een fundamentele bezinning op de inzet van noodrecht. Kan in bepaalde gevallen niet met een kortdurende inzet van noodrecht worden volstaan? Met het oog op het behoud van de kwaliteit van de functionerende democratische rechtsstaat is de inzet van noodrecht immers soms veruit te prefereren boven de opname van ingrijpende bevoegdheden in het normale recht.