De weigeringsgronden bij uitlevering en overlevering

Samenvatting

Binnen de Europese Unie is de uitlevering van verdachten en veroordeelden tussen lidstaten vervangen door de overlevering tussen rechterlijke autoriteiten van de lidstaten op basis van het Europees aanhoudingsbevel (EAB). Het EAB is een belangrijk instrument om te vermijden dat het recht van vrij verkeer en het ontbreken van binnengrenzen in de Europese Unie ertoe zouden leiden dat verdachten en veroordeelden zich aan berechting en bestraffing zouden kunnen onttrekken.Het EAB is gebaseerd op het beginsel van wederzijdse erkenning van strafrechtelijke beslissingen, volgens welk beginsel de rechterlijke autoriteit van de ene lidstaat de strafrechtelijke beslissing van een rechterlijke autoriteit van een andere lidstaat moet erkennen en tenuitvoerleggen, ook al had zij naar het recht van haar ... eigen lidstaat niet een vergelijkbare beslissing kunnen nemen. Dit beginsel lijkt nauwelijks gronden tot weigering van de overlevering toe te laten. Het systeem van het EAB beoogt de overdracht van verdachten en veroordeelden te vereenvoudigen en te bespoedigen door het schrappen of inperken van traditionele uitleveringsrechtelijke weigeringsgronden. Die schrapping en inperking is mogelijk, omdat een hoge mate van vertrouwen tussen de lidstaten bestaat. Toch kent het overleveringsrecht, evenals het uitleveringsrecht, een aantal dwingende en facultatieve weigeringsgronden en een aantal facultatieve garanties. Een en ander roept de vraag op of overlevering een wezenlijk andere rechtsfiguur is dan uitlevering. Ter beantwoording van deze vraag worden in dit proefschrift de materiële weigeringsgronden bij uitlevering en overlevering onderworpen aan een systematische vergelijking en worden de overeenkomsten en verschillen geëvalueerd in het licht van het beginsel van wederzijdse erkenning. Die evaluatie vindt plaats aan de hand van het verbazingscriterium: een overeenkomst of een verschil wekt verbazing indien de overeenkomst of het verschil zich niet verdraagt met het beginsel van wederzijdse erkenning en niet rechtstreeks valt te herleiden tot één van de grenzen aan de reikwijdte van dat beginsel. Het proefschrift bevat een actuele weergave van het materiële uiten overleveringsrecht, signaleert tekortkomingen in de wijze waarop Nederland het Kaderbesluit betreffende het EAB heeft geïmplementeerd en bespreekt op welke wijze die tekortkomingen zouden kunnen worden gerectificeerd. Ten slotte biedt het proefschrift handvatten voor de verdere ontwikkeling van het overleveringsrecht op basis van het beginsel van wederzijdse erkenning.