Korte beschryvinge van eenige vergetene en verborgene antiquiteten

Samenvatting

In 1660 verscheen één van de eerste overzichtswerken over de (voor)geschiedenis van Noord-Nederland, Johan Picardts 'Korte Beschryvinge Van eenige Vergetene en Verborgene Antiquiteten'. De auteur behandelt in zijn driedelige studie tal van onderwerpen, zoals de komst van de eerste mensen, het ontstaan van de venen, de aanwezigheid van Romeinse militairen, de ondergang van de mythische stad Hunso, het verloop van de Tachtigjarige Oorlog en de ontwikkeling van de vestingstad Coevorden. Picardt is de eerste die de prehistorische monumenten probeert te verklaren. Zo zouden de hunebedden gebouwd zijn door reuzen, woonden er witte wijven in holle grafheuvels en zijn de Celtic fields nederzettingen van nomaden afkomstig uit oostelijke streken. Uit zijn beschrijvingen wordt duidelijk dat P ...icardt niet alleen in zijn studeerkamer zat, maar ook aan 'veldwerk' deed. Het originele exemplaar werd ter beschikking gesteld door prof. dr. Leendert P. Louwe Kooijmans, hij schreef tevens een voorwoord. Als waardevolle toevoeging is het boek bovendien voorzien van een inleiding geschreven door dr. Wijnand van der Sanden, provinciaal archeoloog van Drenthe. Over Reuzen en Witte Wijven In 1660 verscheen één van de eerste overzichtswerken over de (voor)geschiedenis van Noord-Nederland, Johan Picardts 'Korte Beschryvinge Van eenige Vergetene en Verborgene Antiquiteten'. De auteur behandelt in zijn driedelige studie tal van onderwerpen, zoals de komst van de eerste mensen, het ontstaan van de venen, de aanwezigheid van Romeinse militairen, de ondergang van de mythische stad Hunso, het verloop van de Tachtigjarige Oorlog en de ontwikkeling van de vestingstad Coevorden. Prehistorie in de 17de eeuw Picardt is de eerste die de prehistorische monumenten probeert te verklaren. Zo zouden de hunebedden gebouwd zijn door reuzen, woonden er witte wijven in holle grafheuvels en zijn de Celtic fields nederzettingen van nomaden afkomstig uit oostelijke streken. Uit zijn beschrijvingen wordt duidelijk dat Picardt niet alleen in zijn studeerkamer zat, maar ook aan 'veldwerk' deed. Fantastisch? De eerste versie van dit boek is verschenen in 1660 in een oplage van 125 exemplaren. In het boek wordt de geschiedenis van Noord-Nederland, van het vroegste begin tot aan "desen tijd", behandeld. Zo wordt er bijvoorbeeld naar verklaringen gezocht voor hunebedden en grafheuvels. Binnen het wetenschappelijk kader van de 17de eeuw maakt Picardt het aannemelijk, dat deze respectievelijk zijn gebouwd door "Reusen" en bewoond door "Witte Wijven". Vooral de prachtige etsen waarop deze zaken staan afgebeeld zijn zeer beroemd geworden en in menig schoolboek afgebeeld. Recente Historie Behalve de Prehistorie, de Romeinse Tijd en de Middeleeuwen behandelt het boek ook 'recentere' onderwerpen zoals de 80-jarige oorlog en de Vrede van Münster. Interessant is dat deze laatste onderwerpen bij het schrijven van het boek, minder een eeuw geleden, plaats hebben gevonden; de Vrede van Münster (1648) zelfs slechts 12 jaar eerder! Behalve historische gebeurtenissen geeft het boek ook uitgebreide beschrijvingen van vele grote en minder grote plaatsen in Noord-Nederland, ondermeer Coevorden, de woonplaats van Picardt. Wetenschap anno 1660 Hoewel het enig doorzettingsvermogen kost om het 17de eeuwse Nederlands te doorgronden, zal de lezer merken dat dit al na een paar minuten steeds gemakkelijker gaat. Het boek is een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de geschiedenis van Nederland in het algemeen of van Noord-Nederland in het bijzonder. De manier van redeneren, logica en wetenschap zoals toegepast in dit werk, geven een unieke kijk op het 17de eeuwse wereldbeeld. Daarnaast vormt het een waardevol document op het gebied van de geschiedenis van de archeologie en de geschiedschrijving in Nederland. Vooral de beschrijving van het ontstaan van hunebedden en grafheuvels zal voor veel lezers tot de verbeelding spreken. Wat bijvoorbeeld te denken van hunebedden die gebouwd werden door mensetende "Reusen" en grafheuvels die bewoond werden door "Witte Wijven"! Picardt verklaart zijn waarnemingen binnen het wetenschappelijk kader van de 17de eeuw, waarbij wetenschap en de bijbel nog onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Verwijzingen naar de bijbel zijn dan ook talrijk. Gebruikte bronnen De lijst met literaire bronnen die Picardt heeft gebruikt bevat behalve de bijbel, ook de geschriften van ondermeer Herodotus, Julius Ceasar, Erasmus, Plato, Plinius en Tacitus. Behalve literaire bronnen gebruikte Picardt echter ook orale informatie die hij in het veld verzamelde. Zo schrijft hij bijvoorbeeld over zijn zoektocht naar de oorsprong van de hunebedden het volgende: "Soo heb ick meenich oudt bedaeght man gevraecht, ofter niet eenigh oudt Erf-geruchte inde memorien der ouden soude overgebleven zijn van deze Antiquiteten; Maar wat heb ik meenich vreemt en absurd bericht bekomen! Eenige opinien, soo van geleerde als ongeleerde, moet ik hier verhalen." Realisatie Op basis van een origineel exemplaar heeft Sidestone een nieuwe uitgave gerealiseerd van dit bijna 350 jaar oude boek. Uiteraard zijn ook de uitklapbare etsen op oorspronkelijk formaat opgenomen. Voorwoord & Inleiding Het originele exemplaar werd ter beschikking gesteld door prof. dr. Leendert P. Louwe Kooijmans, hij schreef tevens een voorwoord. Als waardevolle toevoeging is het boek bovendien voorzien van een inleiding geschreven door dr. Wijnand van der Sanden, provinciaal archeoloog van Drenthe. Boekpresentatie De presentatie van de herdruk van Picardt vond plaats op 12 april 2008 in het Kasteel van Coevorden. Tijdens de gelegenheid hield dr. Wijnand van der Sanden (auteur van de inleiding) een lezing en werd het eerste exemplaar uitgereikt aan de burgermeester van Coevorden. (zie ook http://www.sidestone.com/projects/about-giants-and-white-witches)