Boeventaal

Samenvatting

Ieder, die veel met misdadigers in aanraking komt, weet, dat door die lieden en hun aanhang woorden en zinnen gebruikt worden, waarvan de betekenis voor een oningewijde moeilijk of in het geheel niet te begrijpen is.Men noemt dit gebruik van verouderde, verbasterde, uit vreemde talen al of niet gewijzigd overgenomen of anders gebruikte woorden of het toekennen van een andere dan de gewone betekenis aan overigens goed Nederlands, het spreken van de boeventaal, ook wel dieventaal of Bargoens. De misdadigers spreken van de Gabbertaal (Gabber = Kameraad).Waar een groot deel der kroeghouders van het minste allooi, pensionhouders, prostituees, opkopers enz. enz., evenals kwartjes-vinders en beroepsmisdadigers zich van deze boeventaal bedienen en laatstgenoemden zich zelfs zozeer aan het gebruik ... daarvan gewend hebben, dat zij het niet kunnen laten ook in het verkeer met personen, die niet tot hun vrienden gerekend kunnen worden, hun eigenaardige uitdrukkingen te bezigen, daar is het wenselijk, dat in de eerste plaats de politie, maar ook de justitie- en gevangenisambtenaren moeite doen om die taal te leren verstaan.Voor de politie is dit wel in het bijzonder wenselijk. Immers, een enkele bijzondere uitdrukking in het Bargoens, opgevangen in het voorbijgaan, zal voor een politieman, die de taal kent, voldoende zijn om te weten, dat hij te doen heeft met "jongens van de vlakte", die in 't oog gehouden moeten worden. Ook wanneer misdadigers, die bij hun "werk" op heterdaad betrapt worden, elkaar in het Bargoens een aanwijzing geven voor de verder te volgen gedragslijn, zal de politiebeambte, die de taal verstaat, beter zijn maatregelen kunnen treffen dan hij die er nimmer iets van hoorde. Bij het verhoren van publieke vrouwen, opkopers, pandjeshuishouders en dergelijke, evenals bij het ondervragen van verdachten, zullen verschillende uitdrukkingen nadere verklaring behoeven, wanneer de ambtenaar, die het onderzoek leidt, niet met de dieventaal bekend is of geen hulpmiddel bij de hand heeft, waarin hij de verklaring van de onbekende uitdrukking kan op-zoeken. Die nadere verklaring kan hij, bij gemis van een woordenlijst, voorlopig alleen verkrijgen van hem, die in verhoor is en deze wint dus, door het gebruik van zijn eigenaardige taal, tijd, wat voor hem van groot belang is, omdat hij er dan nog eens op zijn gemak over kan nadenken, wat hij de ambtenaar op de mouw zal spelden. Later, voor de rechter, zal de beroepsmisdadiger of de getuige tegen wil en dank - als blijkt dat zijn opgaven niet juist geweest zijn - niet aarzelen te zeggen, dat de politie hem misverstaan heeft en dat hij geheel te goeder trouw was. Hij zal zelfs bereidwillig herhalen de uitdrukking, die hij beweert gebezigd te hebben, en de politieman, die de taal niet kent, zal zulks dan niet meer voldoende kunnen tegenspreken.Ook de rechter, die te oordelen heeft over de betekenis van een gebezigde Bargoense uitdrukking, tast dikwijls in het duister, omdat hij de taal niet verstaat en hij ook moeilijk een andere misdadiger als deskundige kan horen.Dat in gevangenissen door de bevolking heel wat besproken, afgesproken en getikt kan worden, als de bewaarders niet met het Bargoens bekend zijn, behoeft geen betoog.Een enigszins betrouwbare woordenlijst van de Nederlandse boeventaal bestond tot heden niet, hoewel er wel behoefte aan gevoeld wordt. Nu is het een gelukkig verschijnsel, dat in de laatste tijd verschillende ambtenaren - het grote belang van deze aangelegenheid begrijpende - de woorden en uitdrukkingen uit het Bargoens, die zij bij de uitoefening van hun dienst hoorden gebruiken, hebben opgeschreven met de betekenis, die er algemeen aan gegeven wordt, er bij. Dit heeft aanleiding gegeven tot het ontstaan van deze woordenlijst die, hoewel niet volmaakt, toch reeds vrij volledig is. Ik heb niet gerust voordat ik bewerkt had, dat deze vrucht van voortdurende oplettendheid en nauwkeurige aantekening, door de drukpers vermenigvuldigd kon worden, opdat velen daarvan een nuttig gebruik zouden kunnen maken, en ik heb dan ook niet geaarzeld te voldoen aan het verzoek van de uitgever om een aanbevelend woord aan dit werkje te doen voorafgaan. W. L. H. Köster Henke (1906).