Tegenspraak in de opsporing

Samenvatting

De reeks Politiekunde is een uitgave van het Onderzoeksprogramma Politie &Wetenschap, een zelfstandig onderdeel van de Politieacademie.Politie & Wetenschap is ingesteld om een stimulans te geven aan de toegepastewetenschappelijke kennisontwikkeling op het gebied van politie en veiligheid,de daarvoor benodigde kennisinfrastructuur en de daadwerkelijke benuttingvan onderzoeksrapporten en -resultaten in politiepraktijk, beleid en opleiding.Publicaties in de reeks Politiekunde betreffen in het algemeen concrete handleidingen,modellen, instrumenten of werkwijzen die direct bruikbaar zijnvoor de politiepraktijk. Ze zijn veelal de uitkomst van onderzoek dat is verrichtin het kader van het meerjarige onderzoeksprogramma, de kernactiviteit vanPolitie & Wetenschap.In reactie op het evaluatierapport ... van de commissie Posthumus is ter voorkomingvan tunnelvisie in de opsporing de maatregel 'tegenspraak bij de politie'ingevoerd. Vanaf 2006 wordt de politie geacht daaraan invulling te geven doorbij grootschalige rechercheonderzoeken een of meer tegensprekers in te zetten.In dit onderzoek wordt nagegaan hoe vijf jaar na invoering van tegenspraak dezemaatregel in de praktijk wordt toegepast.Verreweg de meeste politiekorpsen blijken een vorm van tegenspraak te hebbeningevoerd. Het onderzoek laat aan de hand van concrete gevallen zien voor welkeopgave tegensprekers staan en hoe zij daarmee omgaan. De tegenspreker dientte voorkomen dat bij het team tunnelvisie ontstaat of blijft voortbestaan. Vervolgensmoet hij ook voorkomen dat hijzelf een tunnelvisie ontwikkelt. Het rapportgaat daarom ook in op een aantal psychologische mechanismen die tunnelvisiekunnen veroorzaken.Tegenspraak wordt in de praktijk op verschillende wijzen uitgevoerd. Zo wordteen aantal rollen onderscheiden die tegensprekers op zich nemen, uiteenlopendvan 'luis in de pels' tot 'proceduralist'. Niet alle rollen zijn gericht op en geschiktvoor het voorkomen of doorbreken van tunnelvisie. Er lijkt in de praktijk somssprake te zijn van doelverbreding. Ook de verstandhouding tussen tegensprekeren teamleider speelt een belangrijke rol. De benadering van teamleiders doortegensprekers loopt uiteen van vriendschappelijk tot confronterend. Soms leidttegenspraak tot belangrijke veranderingen in de opsporing. Vaker gaat het echterom kleinere effecten die betrekking hebben op minder belangrijke onderdelen.Op basis van dit onderzoek wordt geconstateerd dat tegenspraak als maatregeltegen tunnelvisie op serieuze wijze is opgepakt. De bijdrage is wel afhankelijkvan de wijze waarop tegenspraak is opgezet en wordt uitgevoerd. De onderzoekerswijzen op een blijvend belang van tegenspraak en geven aan dat ze eerdermoet worden versterkt dan opgeheven. Het rapport sluit af met aanbevelingenvoor de verdere ontwikkeling en verbetering van tegenspraak in de opsporing.