De oorlog voorbij: Joods Amsterdam in de jaren vijftig

Samenvatting

Magnum-fotograaf Leonard Freed (1929-2006) woonde aan het begin van zijn carrière vele jaren in Amsterdam, van 1957 tot 1970. Als Amerikaanse jood en zoon van Russisch-joodse immigranten voelde hij zich thuis in deze liberale stad met een lange traditie van tolerantie jegens joden. Freed was gefascineerd door het opmerkelijke naoorlogse herstel van het joodse leven in Amsterdam, waar slechts 20.000 van 80.000 joden de Sjoa hadden overleefd, en koos dit als het thema van zijn eerste grote fotoreportage als professioneel fotograaf. Hij maakte eind jaren vijftig een veelzijdig en indringend portret van de Amsterdamse joodse gemeenschap, die onvoorstelbare verschrikkingen had doorstaan, maar waar men nu probeerde te vergeten en met grote veerkracht en vitaliteit werkte aan de opbouw van een nieuw ...bestaan. Met zijn foto's wist Freed op treffende wijze de sfeer van optimisme binnen de joodse gemeenschap vast te leggen; ze getuigen van de moed en wilskracht van degenen die de oorlog overleefden. Tegenwoordig weten we dat oorlogstrauma's niet onderdrukt kunnen worden, maar toen leek het de enige manier om door te gaan met leven. De verborgen pijn werd nooit minder, maar kwam pas vele jaren later naar buiten. Met het verstrijken van de tijd hebben Freeds foto's daarom een diepere betekenis gekregen en een uitzonderlijke waarde als historisch tijdsdocument. In 1958 werd een kleine selectie van Freeds omvangrijke fotoserie gepubliceerd in zijn eerste fotoboek Joden van Amsterdam, uitgegeven door De Bezige Bij. In 2013 vond het Joods Historisch Museum in Amsterdam de gehele serie terug in het archief van de fotograaf, dat wordt beheerd door zijn weduwe Brigitte Freed. Het museum kocht 80 vintage drukken en 150 nieuwe afdrukken, waarvan een groot deel nooit eerder is gepubliceerd. Dit boek bevat ruim 150 foto's en een inleiding van Bernadette van Woerkom, conservator fotografie van het museum. Leonard Freed geboren in Brooklyn, New York, begon in 1953 met fotograferen terwijl hij rondreisde door Europa. Hij fotografeerde bij uitstek gewone mensen in hun dagelijkse leven en voelde zich sterk verwant met onderdrukten en buitenstaanders. Hij maakte vele diepgravende reportages over maatschappelijke kwesties, onder andere over de strijd van zwarte Amerikanen voor burgerrechten. In 1972 werd hij toegelaten tot het beroemde fotocollectief Magnum Photos. Zijn sterke belangstelling voor het joodse leven wereldwijd loopt als een rode draad door zijn carrière.