De verschillende gezichten van de energieconsument

Samenvatting

Volgens de Europese wetgever vervult de energieconsument een belangrijke rol bij de realisatie van de doelstellingen van het Europese energiebeleid, inclusief mededinging, de betaalbaarheid van de energieprijzen, leveringszekerheid en de realisatie van de Europese milieu- en klimaatdoelstellingen. In de praktijk blijkt de consument deze rollen echter maar nauwelijks te vervullen. De energieconsument bestaat niet uit een homogene groep van mensen en heeft meerdere gezichten. Veel mensen maken in de praktijk geen beslissingen die in lijn zijn met het traditionele, rationele keuzemodel waarvan de wetgever was uitgegaan. Zij zijn niet geïnteresseerd om te zoeken naar goedkopere aanbiedingen in de energiesector, maken verkeerde keuzes en zijn zich veelal niet bewust van de mogelijkheden om energiebesparingsmaatregelen ...te treffen. Deze bijdrage stelt daarom de legitieme vraag of de energieconsument de rollen die de Europese wetgever hem heeft toebedeeld in de praktijk kan en wil waarmaken? Voor de beantwoording van deze vraag komen economie, recht en psychologie samen. De juridische en economische assumpties van de wetgever over de vraag wie de energieconsument is en hoe hij wordt geacht zich te gedragen komen aan de orde. Ook wordt gebruik gemaakt van de laatste inzichten uit de gedragseconomie, die een realistischer beeld geven van de psychologische werkelijkheid van energieconsumenten. Op vernieuwende wijze geeft deze bijdrage handvatten voor de manier waarop de wetgever inzichten uit de gedragseconomie kan integreren in de regulering van de energiesector. Saskia Lavrijssen (1976) is Hoogleraar Consument en Energie en verbonden aan de faculteit der rechtsgeleerdheid van de Universiteit van Amsterdam. De leerstoel Consument en Energie is ingesteld ter bevordering van onafhankelijk multidisciplinair onderzoek naar de positie van de huishoudelijke en zakelijke consument in de energiemarkt onder de invloed van liberalisering, globalisering en klimaatveranderingsvraagstukken. De leerstoel is mede mogelijk gemaakt door inzet van de Consumentenbond, Vereniging Eigen Huis en de Vereniging voor Energie, Milieu en Water (VEMW).