Calmeyer, dader of mensenredder? Visies op Calmeyers rol in de jodenvervolging

Samenvatting

Na zestig jaar laait de discussie rond Hans Georg Calmeyer weer op. Deze Duitse ambtenaar in het bestuur van de bezetter had tot taak in twijfelgevallen te beslissen over joodse afstamming. Ongeveer 5700 gevallen werden hem voorgelegd, in hoofdzaak door personen die zeiden dat zij zich ten onrechte als jood hadden aangemeld of dat zij minder joodse grootouders hadden dan zij bij hun aanmelding meenden. Zij dienden een verzoek in om de gegevens over hun afstamming te wijzigen. Calmeyers beslissing kon hen voor deportatie behoeden. Lou de Jong beschouwt hem in zijn standaardwerk als een "goede" Duitser die 3000 joden heeft gered. Maar in de recente Nederlandse geschiedschrijving wordt hij afgeschilderd als een onverschillige, wispelturige ambtenaar die heeft meegewerkt aan de vervolging van joden. ... Voorzover hij joden heeft gered, zou hij dit niet hebben gedaan uit menslievendheid, maar uit geldingsdrang. Deze opvatting is neergelegd in het boek van dr. Geraldien von Frijtag Drabbe Künzel, Het geval Calmeyer, verschenen onder auspiciën van het NIOD in 2008. Ruth van Galen, die zelf door een beslissing van Calmeyer voor vervolging werd behoed, bestrijdt die opvatting. Zij analyseert Von Frijtags interpretaties van Calmeyers optreden en van zijn adviezen en komt tot de conclusie dat het negatieve oordeel het gevolg is van een tunnelvisie. Behalve de meesterstitel behaalde Ruth van Galen (geb. 1926) het kandidaatsexamen aan de toenmalige Faculteit der Politieke en Sociale Wetenschappen van de Universiteit van Amsterdam. Zij was ruim twintig jaar werkzaam bij de vroegere stafafdeling wetgeving publiekrecht van het ministerie van Justitie, de laatste jaren als raadadviseur. Gedurende enige jaren was zij raadsheer- plaatsvervanger in het Gerechtshof te Den Haag. Over de controverse rond Hans Calmeyer publiceerde zij eerder in het Nederlands Juristenblad (2006).