De Rozenkruisers in Nederland

Samenvatting

In 1615 verscheen een Nederlandse vertaling van de Fama (1614) en Confessio Fraternitatis (1615). Met de Chymische Hochzeit (1616) worden deze werken de ware Rozenkruisersgeschriften genoemd. In het Duitse rijk en in mindere mate in de Nederlanden trokken deze werken gedurende zekere tijd sterk de aandacht. In ons land hebben moderne historici en theologen zich daar echter niet mee beziggehouden. De auteur is nagegaan in hoeverre er in de zeventiende eeuw in de Nederlanden belangstelling bestond voor de hervormingsplannen van de Rozenkruisers op politiek, religieus, wetenschappelijk en met name geestelijk gebied. Voorstanders als M.B. (Michel le Blon), die eveneens een Böhme-aanhanger was, J.B., L.V., L.D.V.Z. en Andreas Hoberveschel von Hobernfeld maar ook tegenstanders als ... de theologen Jean Roberti, Gijsbert Voetius en Johannes Hoornbeek komen uitvoerig aan het woord. Verder werden zoveel mogelijk opmerkingen, notities en dergelijke van tijdgenoten als Paulus de Kempenaer, Nicolaes Jansz van Wassenaer en Pieter Paul Rubens over de Rozenkruisers verzameld. Eveneens werd een aantal catalogi van boeken, onder meer van Daniel van Vlierden, die met Cornelis Drebbel bevriend was, bestudeerd. Uit al deze gegevens blijkt dat voor deze beweging hier interesse is geweest en ze een zekere bekendheid heeft genoten. Zo werd de schilder Johannes Torrentius in Haarlem de belangrijkste Rozenkruiser genoemd. Dat was de aanleiding tot zijn arrestatie, verhoren, martelingen en veroordeling. Govert Snoek (Rotterdam) was vanaf 1975 enige tijd onderwijzer, studeerde daarna geschiedenis aan de Rijksuniversiteit te Utrecht, legde in 1989 het doctoraalexamen af en promoveerde in 1998 op De Rozenkruisers in Nederland. Voorliggend exemplaar is daarvan een verbeterde en uitgebreide versie. Hier volgt een recensie van Dr. R. Kranenborg, van NBD/Biblion:"In het begin van de zeventiende eeuw verschenen in Duitsland de \'Drie Manifesten\'; zij vormden het begin van de beweging van de Rozenkruisers. Deze manifesten werden al snel in het Nederlands vertaald en trokken redelijk veel aandacht (zowel positief als negatief) van theologen, filosofen en religieus geïnteresseerden. De auteur beschrijft de Drie Manifesten naar hun Nederlandse vertaling. Verder laat hij zien wie er in de zeventiende eeuw gereageerd hebben, in woord en geschrift, op het gedachtegoed van het Rozenkruis (hetzij als aanhanger, hetzij als criticus). Het is boeiende lectuur, uiteraard wel erg gedetailleerd, maar men hoeft niet alles te lezen. Het boek maakt een zeer complete indruk: er zal maar weinig van de zeventiende- eeuwse reacties niet vermeld zijn. Een onmisbaar standaardwerk over de vroege fase van de Rozenkruisers in Nederland. Het biedt inzicht in de cultuurgeschiedenis van de zeventiende eeuw in Nederland en dus kan dit boek ook voor hen die in dit aspect van de geschiedenis geïnteresseerd zijn, belangrijk zijn. Met enkele katernen reproducties in zwart-wit, talrijke voetnoten, een samenvatting in het Frans, talrijke bijlagen, een literatuuropgave en een register op persoonsnamen."