Hans van Houwelingen: Undone

Samenvatting

Beeldend kunstenaar Hans van Houwelingen staat bekend om zijn provocerende ontwerpen en kritisch perspectief op het hedendaags monument. Undone presenteert drie recente voorstellen van de kunstenaar, en vormt een tweeluik met zijn solotentoonstelling 'Until it stops resembling itself' bij Stroom Den Haag en de duo tentoonstelling met Jonas Staal '1:1' bij Extra City in Antwerpen. Een overeenkomst tussen de drie recente projecten is een monumentale praktijk waarin de kunstenaar aangeeft dat er geen nieuwe monumenten hoeven worden opgericht, maar dat er op een andere manier naar bestaande beelden en gedenktekens gekeken kan worden. Door ze los te maken van de gewoonte waarmee ze het verleden representeren of juist toedekken, en te herschikken in een nieuw stedelijk programma ... en in een nieuwe kritische configuratie: als een steeds veranderend beeld van onszelf. Allerlei vooronderstellingen en strategieën die bepalend zijn in het denken en conceptualiseren van monumenten worden in de werken en teksten van Hans van Houwelingen onder de loep genomen. Hij ontrafelt de hypocrisie, de drogredenen en de politieke sturing van de hedendaagse herdenkingspraktijk - de inflatie en verborgen agenda's van in de openbare ruimte opgerichte gedenktekens. Van Houwelingens recente voorstel voor een 'Gastarbeidermonument' in Rotterdam focust op de politieke motieven en consequenties van een monument dat de maatschappelijke betekenis van gastarbeiders na de Tweede Wereldoorlog herdenkt. Hij stelde voor om de in zeer slechte staat verkerende 'Bijenkorf Constructie' van Naum Gabo aan de Coolsingel vakbekwaam te laten restaureren door gastarbeiders. Doel hiervan was een herijking van 'politiek bezit'; het weer in perfecte staat gebrachte beeld zou hierna worden uitgeroepen tot Nationaal Gastarbeidermonument. De monumentale status van het beeld verplaatst zich van een geschiedenis van oorlog en wederopbouw naar een andere geschiedenis die begint met immigratie en naoorlogse culturele en maatschappelijke veranderingen en uiteindelijk leidt tot globalisering en de actuele dilemma's van het multiculturalisme. 'Gedane zaken nemen keer' is een voorstel het Amsterdamse Rudolf Thorbeckemonument en het Haagse monument van Baruch Spinoza te ruilen. In zijn tentoonstelling 'Until It Stops Resembling Itself' heeft Van Houwelingen de standbeelden van de vermaarde filosoof en de grondlegger van de moderne democratie letterlijk van hun sokkel laten stappen om in de expositieruimte van Stroom tot een onmoeting te komen. Onder het toeziend oog van de liberale denkers en op loopafstand van het centrum van de Nederlandse politiek, zet Van Houwelingen andermaal het denken over kunst in relatie tot openbare ruimte en tot de machtsstructuren die haar beïnvloeden op scherp. Bij hoge uitzondering hebben beide gemeenten ermee ingestemd dat deze negentiende eeuwse monumenten, die voor de huidige identiteit van de twee steden zo'n cruciale rol spelen, hun vaste locatie in de publieke ruimte tijdelijk verlaten. Het derde project is 'Sluipweg, waarlangs de dood heeft weten te ontsnappen', een voetpad gemaakt van honderden grafstenen van geruimde graven op de geschutsdijk rond Fort bij Vijfhuizen. Deze militaire vesting bleek al tijdens de aanbouw stategisch achterhaald waardoor er nooit enige slag werd geleverd. Op de plaats die nooit geschiedenis kreeg liggen nu honderden anonieme materiele restanten van elders gevochten strijd. Sluipweg confronteert de bezoeker met het beeld van een oorlogsmonument, waar geen trauma aan vooraf ging. Ze vinden tegelijkertijd plaats in hetzelfde beeld, waardoor de gebruikelijke denkconstructies die de dood verheffen om hem van het leven te kunnen scheiden, worden verstoord. Met bijdragen van: Hans van Houwelingen, Mihnea Mircan (curator en artistiek directeur van Extra City-Kunsthal Antwerpen), Arno van Roosmalen (directeur Stroom Den Haag), John Heymans (filosoof, faculteitsmedewerker/ lecturer Theory aan ArtEZ Fine Arts Master Degree Programme), Jonas Staal (kunstenaar), Mark Jarzombek (professor of the History and Theory of Architecture / Associate Dean van MIT's School of Architecture and Planning), David Riff (kunstcriticus en schrijver), Jonathan Lahey Dronsfield (Lecturer in Theory and Philosophy of Art, University of Reading), Gerald Raunig (filosoof, kunsttheoreticus), Marina Vishmidt (schrijver), Julia Bryan-Wilson (ass. professor Art History aan UC Berkeley), Brian Dillon (UK editor van Cabinet magazine en docent Critical Writing aan de Royal College of Art), en Vincent W.J. van Gerven Oei (schrijver).