Permafrost

Samenvatting

De Koude Oorlog is nooit weggeweest. Zoveel werd al duidelijk in de jaren negentig, maar zeker nu de spanningen tussen Oost en West heviger zijn dan ooit. Het boek legt het beginpunt van de Koude Oorlog verrassend genoeg in 1914, waar veel meer voor te zeggen valt dan het officiële 1947. Dit basis van dit boek is een filosofische verkenning van het zelfbeeld van het Westen dat zichzelf de laatste eeuw bovenal als liberaal opvat. Liberalisme wordt in Permafrost als een koelmechanisme pur sang opgevat, zowel van de eigen Europese cultuur waar het uit voort komt, als naar de rest van de wereld. Het heeft dezelfde uitwerking op cultuur als permafrost heeft in de hogere regionen van de aarde: een permanent bevroren situatie. Liberalisme is een etherisch fenomeen: de bevriezing van ... de culturele oppervlakte om de natuurlijke invloeden van mensen, gezinnen en samenlevingen, van een duizend jaar oude Europese beschaving te neutraliseren. De filosoof Thomas Hobbes gebruikte in de zeventiende eeuw het beeld van Leviathan voor een soortgelijk fenomeen: de staat die mensen tegen zichzelf en anderen beschermt door hen allemaal in de buik van het beest op te slokken. Maar van een uitwendige staatsvorm heeft Leviathan zich ontwikkelt tot een alomvattend etherisch fenomeen, waarvoor permafrost een veel bruikbaarder analogie is. Net als in Leviathan werd in ons liberale permafrost een centraal geleid systeem ingesteld waarvan mens, geschiedenis en natuur zoveel mogelijk worden uitgesloten. Dit systeem staat als een kunstmatige werkelijkheid tegenover die van de mens, de geschiedenis en de natuur - een werkelijkheid die de filosoof Peter Sloterdijk \'Eerste Werkelijkheid\' noemde. Permafrost is een analogie voor de situatie waarin het Westen zich nu bevindt. Vanuit deze situatie is de Koude Oorlog goed te begrijpen als een kracht die niet alleen van het Westen naar buiten toe werkt, maar ook naar binnen toe, naar de eigen Europese cultuur die veel en veel ouder is dan de 100 jaar waarin het liberale zelfbeeld dominant is geworden. Dit boek is een originele denkoefening vol verrassende inzichten over onszelf, onze wereld en de manier waarop wij geschiedenis schrijven.