Gehalveerde mensen. Het Belgenkamp in Harderwijk 1914-1918

Samenvatting

De Eerste Wereldoorlog of de Groote Oorlog, zoals hij aanvankelijk werd genoemd, is diep in het geheugen van vele Europeanen gegrift. Grote delen van Europa werden verwoest en miljoenen mensen verloren het leven. België werd zwaar getroffen. Op 4 augustus 1914 trokken Duitse troepen het land binnen. De onverwachte tegenstand van het Belgische leger en de panische angst voor sluipschutters leidden bij de Duitsers tot grote frustraties, die zich uitten in vergeldingsmaatregelen ten koste van de burgerbevolking. Naar schatting één miljoen Belgen sloeg op de vlucht en zocht een veilig heenkomen, onder andere in buurland Nederland. Velen van hen keerden in de loop van de tijd terug, maar naar schatting honderdduizend Belgische burgers bleven de gehele oorlogsperiode in ons land. Nadat de strijd om ... de onneembaar geachte vesting Antwerpen was verloren, vluchtten ook 40.000 Belgische militairen naar Nederland. Ons land had een strikte neutraliteit in acht genomen en was buiten de oorlog gebleven. Op basis van het Landonzijdigheidsverdrag moesten de Belgische militairen worden geïnterneerd. Voor ons land betekende dit een groot probleem. In grote haast werden in verschillende delen van ons land kampen ingericht. Ook Harderwijk kreeg een interneringskamp. Harderwijk had als 'militaire stad' ervaring met de huisvesting van grote aantallen personen. Na de Franse tijd was er in 1814 het Koloniaal Werfdepot gevestigd en na 1909 was er een garnizoen gelegerd. Op 11 oktober 1914 kwamen de eerste Belgische militairen aan in het Zuiderzeestadje dat destijds 7.500 inwoners telde. Harderwijk zou bijna tweemaal zoveel tijdelijke inwoners te gast krijgen. De geïnterneerden werden ondergebracht in een reusachtig barakkenkamp ten zuidoosten van de stad. Het boek 'Gehalveerde mensen' beschrijft hun treurige levensomstandigheden achter het prikkeldraad. Maar eveneens wat de kampcommandant en vele anderen, onder wie ook burgers van Harderwijk, deden om verbeteringen in hun lot te brengen. Op het gebied van recreatie, huisvesting, onderwijs en werkgelegenheid werden indrukwekkende initiatieven ontplooid. Dat lukte in Harderwijk beter dan in het andere grote interneringskamp, in Zeist. In het boek komen de opmerkelijke verschillen tussen de beide kampen duidelijk naar voren. De auteur, drs. Anton Reijngoudt uit Ermelo, studeerde na zijn loopbaan bij het onderwijs geschiedenis aan de Universiteit Utrecht. Het boek is een uitgebreide bewerking, met veel foto's en illustraties, van zijn afstudeerscriptie. Bovendien is het boek voorzien van een persoonsnamen register.