Geest, koolzuur en zijk

Samenvatting

De veelzijdige kunstenaar Erich Wichman (Utrecht 1890-Amsterdam 1929), een cultfiguur, correspondeerde met belangrijke persoonlijkheden uit zijn tijd.In deze uitgave zijn meer dan 150 brieven van zijn hand opgenomen, geschreven tussen 1899 en 1929. Daarnaast zijn zo'n 50 aan hem gerichte of over hem handelende brieven opgenomen. Een uitvoerige inleiding gaat nader in op de persoon van Wichman en de mensen om hem heen. Hij voerde een correspondentie met literatoren als Hendrik Marsman, Adriaan Roland Holst en Jan Engelman, met kunstenaars als Van Doesburg en Kandinsky, met zijn zuster Clara, de bekende rechtsfilosofe, met politieke geestverwanten als Wouter Lutkie en Hugo Sinclair de Rochemont en met zijn vrienden Henri Wiessing, Carel Begeer, Marius Brinkgreve en Joris Ivens. Wichmans ... brieven hebben literair niveau. Ze zijn rebels, humoristisch, soms neerslachtig van toon - 'Ik heb het gevoel of ik een rotte haringkop ben, die door een groote schurftige grijze kat gevonden is en met lange tanden wordt beknabbeld' -, maar ze zijn altijd boeiend. Geest, Koolzuur en Zijk geeft inzicht in de kleurrijke tegendraadse persoon van Erich Wichman, 'principieel alcoholist', en de tijdwaarin hij leefde. In het Nederlandse culturele leven van de jaren tien en twintig heeft Wichman duidelijke sporen nagelaten. Hij was een der eerste abstracte kunstenaars van Nederland en nauw betrokken bij de introductie van de buitenlandse avant-gardekunst tussen 1910 en 1915. Als satiricus en polemist verwierf hij literaire faam. Bekendheid kreeg hij ook als oprichter van de Rapaille-Partij in 1921. Door zijn toedoen werd de zwerver Had-je-me-maar in de Amsterdamse gemeenteraad gekozen. In 1924 verbleef Wichman in Italië, waar hij onder de indruk kwam van het fascisme van Mussolini. Vanaf die tijd zou hij een propagandist van deze ideologie blijven, zij het met eigenzinnige opvattingen. In zijn laatste levensjaar schreef hij radicale artikelen in het fascistische weekblad De Bezem. Ook hield hij zich met actievoeren bezig. Tengevolge van een verwaarloosde longontsteking overleed hij in de nieuwjaarsnacht van 1929.