Afweging van grondrechten in een veellagig rechtssysteem

Samenvatting

Het proportionaliteitsbeginsel vervult een niet meer weg te denken rol in met name het continentaal-Europese grondrechtendiscours. Meer en meer wordt het gebruik van het beginsel van proportionaliteit in strikte zin en de daarin vervatte idee van afweging gezien als de beste manier om conflicten tussen grondrechten te beslechten, vooral omdat dan ruimte is voor 'eerlijke' en zaaks gerichte besluitvorming. Ook het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJ EU) verwijzen in hun uitspraken veelvuldig naar de idee van afweging. De centrale vraag in dit onderzoek is of de frequente verwijzingen van deEuro pese hoven naar de idee van afweging bijdragen aan de navolgbaarheid en inzichtelijkheid van hun beslissingen in grondrechtenconflicten. ... Aanleiding is de toenemende kritiek op beide Hoven wegens (vermeend) onduidelijke uitspraken, vooral die waarin zij toepassing geven aan de idee van afweging. Omdat deze kritiek schadelijk kan zijn voor de inspanningen of misschien zelfs de bereidheid van de lidstaten van de Raad van Europa en de Europese Unie om de beslissingen van het EHRM en het HvJ EU ten uitvoer te leggen, is het van belang om de kritiek op waarde te schatten en - indien nodig - suggesties te doen aan de Hoven hoe zij hun argumentatie met betrekking tot de idee van afweging kunnen verbeteren.In dit boek wordt een rechtstheoretisch onderzoek naar de idee van afweging gecombineerd met een analyse van de rechtspraak van het EHRM en het HvJ EU. Het rechtstheoretisch onderzoek - waarin ook het Amerikaanse debat inzake judicial balancing wordt betrokken - leidt tot een 'ideaaltype' afweging aan de hand waarvan de afwegingsjurisprudentie van de Europese hoven wordt geanalyseerd en geëvalueerd. Met inachtneming van de bijzondere problematiek van de veellagigheid van het Europese systeem van grondrechten bescherming worden voorstellen gedaan tot verbetering van de Straatsburgse en Luxemburgse afwegingspraktijk. Dit is een boek in de Meijers-reeks. De reeks valt onder verantwoordelijkheid van het E.M. Meijers Instituut van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid van de Universiteit Leiden. De studie werd verricht in het kader van het facultaire onderzoeksprogramma Securing the Rule of Law in a World of Multilevel Jurisdiction, alsmede in het kader van het VIDI-project 'Judicial reasoning in fundamental rights cases - national and European perspectives', geleid door prof. mr. J.H. Gerards en gefinancierd door de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).