Zr.Ms. Schorpioen

Samenvatting

In het voorjaar van 1867 hecht het Nederlandse parlement zijn goedkeuring aan een marinebegroting met het ongekend hoge bedrag van ruim 15 miljoen gulden. Een aanmerkelijk deel van dit bedrag wordt onmiddellijk besteed aan de bouw van een eerste serie moderne gepantserde ijzeren ramschepen en monitors voor de kustverdediging. Het neutrale Nederland voelt zich dan ook erg kwetsbaar. De spanningen tussen de grote Europese mogendheden zijn tot grote hoogte gestegen en de Amerikaanse Burgeroorlog ligt nog vers in het geheugen. Militaire mogelijkheden staan bovendien onder grote invloed van snelle technische ontwikkelingen. De maritieme mogendheden hebben hun traditionele houten zeilschepen (met hulpstoomvermogen) al rond 1860 volkomen weerloos zien worden voor confrontaties met gepantserde ijzeren ... stoomschepen. Het scheepskanon ondergaat eveneens een metamorfose en wordt in hoog tempo zwaarder, krachtiger en nauwkeuriger. Onder leiding van kundige en vooruitstrevende Franse en Engelse marine-ingenieurs worden grote vorderingen gemaakt in de wetenschappelijke aanpak van de scheepsbouw. De Nederlandse Zeemacht moet dus wel moderniseren en snel ook. Marine-ingenieurs en zeeofficieren zijn daar op voorbereid maar de infrastructuur kent nog beperkingen. Buitenlandse en met name Engelse particuliere scheepswerven bouwen dan ook de eerste ramschepen en monitors. Technische problemen vertragen de levering van het enige in Frankrijk bestelde ramschip, Zr. Ms. Schorpioen. Vervolgens vaart dit ramschip naar Engeland voor de inbouw van het geschut. Eind 1868 arriveert de Schorpioen in Nederland. Na het uitbreken van de Frans-Pruisische oorlog in 1870 mobiliseren leger en vloot in Nederland. De Schorpioen is paraat om de zeegaten te verdedigen. Gelukkig gaat de oorlog aan Nederland voorbij en begint de Schorpioen aan een langdurig vreedzaam bestaan met afwisselend oefeningen en ceremoniële taken gedurende de zomermaanden. In de winter wordt het schip opgelegd en vindt onderhoud plaats. Na ongeveer tien jaar dienst is de Schorpioen verouderd door het voortgaande hoge tempo in technische vooruitgang die ook nieuwe wapensystemen brengt. De Schorpioen is dan steeds vaker en langduriger buiten dienst maar blijft naast herstellingen ook moderniseringen ondergaan. Aan het begin van de 20e eeuw is het schip uitgediend en volgt er een verbouwing tot logementschip. Vele omzwervingen en bijna tachtig jaar later dreigt de snijbrander alsnog het pad van de Schorpioen te kruisen. Krachtig en bewonderenswaardig particulier initiatief vanuit Zeeland verhindert een roemloos einde. De lange weg naar herstel, reconstructie en museumfunctie begint. Tegen het einde van de 20e eeuw neemt de Koninklijke Marine de Schorpioen onder haar hoede als derde museumschip van het Marinemuseum in Den Helder.