Integriteit in politiek en bestuur

Samenvatting

Deze bundel bevat de bijdragen aan de Staatsrechtconferentie 2013, die werd georganiseerd door de afdeling Staats- en bestuursrecht van de Vrije Universiteit te Amsterdam. Het thema van de conferentie, integriteit in politiek en bestuur, staat de laatste jaren volop in de belangstelling. Niet zelden vormen specifieke incidenten - soms niet meer dan vermoedens of geruchten die in de media veelal breed worden uitgemeten - daarvoor de aanleiding. Daarbij gaat het bijvoorbeeld om het declaratiegedrag van bestuurders, de hoogte van hun inkomens en hun nevenfuncties, maar ook om belangenverstrengeling bij gemeenteraadsleden en corruptie binnen het ambtelijk apparaat. De groeiende aandacht voor integriteitsschendingen bij politieke en bestuurlijke ambtsdragers heeft inmiddels geleid tot een hausse ... aan integriteitscodes en -richtlijnen, die erop gericht zijn inzichtelijk te maken wat integer gedrag is en hoe niet-integer gedrag binnen een bepaalde overheidsorganisatie kan worden voorkomen. Het lijkt er dan ook op dat het thema integriteit de laatste jaren bezig is te juridiseren. Vergeleken met bijvoorbeeld de bestuurskunde en de politieke wetenschappen, waar integriteit al geruime tijd een belangrijk onderzoeksthema vormt, is de aandacht voor dit onderwerp binnen de rechtswetenschap echter nog relatief beperkt en tamelijk fragmentarisch van aard. Centraal tijdens deze Staatsrechtconferentie stond dan ook de vraag welke rol het recht speelt of zou moeten spelen in integriteitskwesties - een vraag die overigens niet alleen vanuit juridisch perspectief te beantwoorden is. Welke belangen kunnen in besluitvormingsprocessen een rol spelen en hoe moet deze belangenbehartiging organisatorisch worden gewaarborgd? Moet integriteit eerst en vooral worden benaderd als een bestuurlijk of moreel vraagstuk - een kwestie van fatsoen of goede taakvervulling - of is er behoefte aan (meer) dwingende kaders en procedureregels? Hoe kan integriteit worden genormeerd? En welke rol spelen actoren als de media in het aan de kaak stellen van integriteitskwesties? De verschillende preadviezen in deze bundel trachten vanuit verschillende invalshoeken een bijdrage te leveren aan de gedachtenvorming omtrent de juridische betekenis van integriteit in politiek en bestuur.